Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, 1 Ocak 2009 itibariyle tedavüle girecek olan Türk Lirası`nı tanıttı.
Para Reformu çerçevesinde 1 Ocak 2009`da tedavüle girecek Türk Lirası banknotlarının ön yüzünde Atatürk portreleri yer alacak. 5 TL`nin arka yüzünde Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı, 10 TL`nin arka yüzünde Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, 20 TL`nin arka yüzünde Mimar Kemaleddin, 50 TL`nin arka yüzünde Fatma Aliye Hanım, 100 TL`nin arka yüzünde Itri, 200 TL`nin arka yüzünde de Yunus Emre portreleri bulunacak.
Merkez Bankası İdare Merkezinde, 1 Ocak 2009`da tedavüle çıkacak Türk Lirası banknot ve madeni paraların tanıtım toplantısı düzenlendi.
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Başkanı Durmuş Yılmaz, para reformu çerçevesinde 1 Ocak 2005 tarihinde Türk Lirasından 6 sıfırın atıldığını anımsatarak, geçici olarak eklenen ``yeni`` ibaresinin 1 Ocak 2009 tarihi itibariyle kaldırılacağını kaydetti. Yılmaz, böylece ikinci aşamada Türk Lirasına dönüleceğini ve böylece reformun tamamlanmış olacağını belirtti.
1 Ocak 2009`da tedavüle girecek Türk Lirası banknotlarının ön ve arka yüzlerinde yer alan özellikleri tanıtan Yılmaz, tüm banknotların ön yüzünde Atatürk portrelerinin bulunacağını söyledi.
Yılmaz, banknotlarda belirli açılarla 3 farklı Atatürk portresinin kullanıldığını ifade ederek, bu portrelerin Atatürk`ün gülümsediği fotoğraflardan yararlanarak tasarlandığını kaydetti. Durmuş Yılmaz, banknotların ön yüzlerinde, ayrıca Atatürk`ün portreleriyle bütünlük oluşturan ay yıldız motifinin yer alacağını anlattı.
Banknotların arka yüzlerinde ise ulusal ve uluslararası özellik yaratmış, tarihe mal olmuş şahsiyetlerin portreleri yer alacağını ifade eden Yılmaz, arka yüzde ayrıca onların çalışma alanları ve eserlerini sembolize eden eserlerin bulunacağını kaydetti.
Türkiye`de yetişmiş bu değerleri herkese tanıtacak olmak ayrı bir iftihar ve mutluluk vesilesi olduğunu belirten Yılmaz, isimler belirlenirken esas alınan kıstasları şöyle sıraladı:
``- Bilim insanı veya sanatçı olmaları,
- Toplumumuzdan yetişmiş, herhangi bir tartışmaya yer bırakmayacak şekilde milli değer olmaları,
- Evrensel değer taşımaları,
- Herhangi bir siyasi görüşle özdeşleştirilmemeleri, tüm topluma mal olacak kişilikler olmaları,
- Daha önce tedavüle çıkarılan banknotlarda veya diğer ülke paralarında yer almamış olmaları.``
Durmuş Yılmaz, tedavüle girecek paraların ön ve arka yüzlerinde bulunacak özellikler hakkında bilgi verdi. En düşük değerli banknotun 5 TL, en büyük değerli banknotun ise 200 TL olacağını bildiren Yılmaz, banknotların özelliklerini şöyle sıraladı:
ORD. PROF. DR. SAYILI: BİLİM TARİHİ ALANINDA İLK DOKTORANIN SAHİBİ
- 5 TL`lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen kırmızı ay yıldız motifi ve stilize edilmiş atom motifi bulunacak. Arka yüzünde bilim tarihçisi Ord. Prof. Dr. Aydın Sayılı`nın portresi yer alacak. Portre, İslam Tarihi Sanat ve Kültür Araştırma Merkezi tarafından sağlandı. Arka yüzde ayrıca bilim tarihindeki bazı önemli olayları sembolize etmek üzere güneş sistemi, atomun yapısı, DNA gibi motifler de kullanıldı.
1913-1993 yılları arasında yaşayan Ord. Prof. Aydın Sayılı, Harvard Üniversitesinde ve bilindiği kadarıyla dünyada bilim tarihi alanında verilen ilk doktora derecesinin sahibi. Türklerin, İslam Dünyasının, Mısırlıların, Mezopotamyalıların ve diğer çeşitli medeniyetlerin bilime ve batı medeniyetinin oluşumuna yaptığı katkıyı ortaya koyan Sayılı, çalışmalarında ilk kaynaklara ulaşmaya, ön yargısız ve nesnel davranmaya özen gösterdi.
ORD. PROF. DR. ARF: EN BÜYÜK MATEMATİKÇİLERDEN BİRİ
-10 TL`lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen mor ay yıldız motifi, ikili sayı sistemini ifade eden rakamlar, içinde Atatürk`ten bir kesit bulunan yedigen şekil bulunacak.
Arka yüzünde Ord. Prof. Dr. Cahit Arf`ın portresi yer alacak. Portre, Sabancı Üniversitesi Rektörü ve Matematik Derneği Başkanı Ahmet Tosun Terzioğlu tarafından sağlandı. Arka yüzde ayrıca aritmetik diziler, abaküs, sayılar, Arf değişmezinden bir kesit ve ikili sayı sistemini ifade eden rakamlar olacak.
1910-1997 yılları arasında yaşayan Arf, kendi adıyla bilinen teoremleriyle dünya çapında tanınmış Türkiye`nin yetiştirdiği en büyük matematikçilerden biridir. Cebir, sayılar teorisi, esneklik teorisi, analiz, geometri ve mühendislik matematiği gibi çok çeşitli alanlarda yaptığı çalışmalarla, matematiğe temel katkılarda bulunan Arf, 20`den fazla özgün yayın üretti. Cahit Arf, Arf değişmezi, Arf kapanışı gibi literatürde kendi adıyla anılan çalışmalarıyla matematik dünyasının önde gelen bilim insanları arasında yer alıyor.
MİMAR KEMALEDDİN: ULUSAL MİMARLIK AKIMININ ÖNCÜ İSMİ
-20 TL`lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen açık kahverengi ay yıldız motifi ve sarı, beyaz geometrik bir şekil bulunacak. Portrenin sol tarafında Gazi Üniversitesi rektörlük binasının çizgisel bir çalışması, mimarinin 3 boyutlu yapısını simgelemek üzere küp, kare ve silindir formları yer alacak.
1870-1927 yılları arasında yaşayan Mimar Kemaleddin, imza attığı eserleri ve eserlerindeki tarzıyla ulusal mimarlık akımının öncü isimlerinden. 1909-1919 yılları arasında mimarlık açısından en önemli eserlerini veren Mimar Kemaleddin, 1908`de Osmanlı Mimar ve Mühendis Cemiyeti adı altında ilk meslek odasını kurdu. Gazi Üniversitesi Rektörlük binası, Mimar Kemaleddin`in eserlerinden biri.
FATMA ALİYE HANIM: İLK TÜRK KADIN FELSEFECİ
-50 TL`lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen ay yıldız motifi, hokka ve tüy kalem motifi bulunacak.
Arka yüzünde İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğünden izin alınarak kullanılan Yazar ve Felsefeci Fatma Aliye Hanım`ın portresi yer alacak. Portrenin sol tarafında Aliye Hanım`ın edebiyatçı ve felsefeci kişiliğini vurgulamak üzere hokka, tüy kalem, kağıt ve kitap motifleri kullanılarak bir kompozisyon oluşturuldu.
1862-1936 yılları arasında yaşayan Fatma Aliye Hanım, Türk edebiyatının ilk kadın yazarlarından biri ve ilk Türk kadın felsefeci. Tanzimat döneminde yaşayan yazar, eserlerinde çoğunlukla kadının toplumdaki yeri, aile içindeki ve evlilikteki konumu, kadın eğitiminin önemi gibi konuları işleyerek, kadın haklarını o dönemde savundu. Yazarlığının yanında şairlik yönü de bulunan Fatma Aliye Hanım, kız kardeşiyle birlikte bugünkü adıyla Kadınları Himaye Derneği olan Şefkati Nisvan`ı kurdu, kadınların eğitimine destek olmak, kadınların üretime katılmalarını sağlamak yönünde çaba harcadı.
ITRİ: KLASİK TÜRK MÜZİĞİNİN KURUCUSU
-100 TL`lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen mor ay yıldız motifi ve içinde müzik notası figürü bulunan pembe renkli daire motifi bulunacak.
Arka yüzünde Itri olarak bilinen Buhurizade Mustafa Efendi`nin portresi yer alacak. Bu portre, Heykeltraş Hüseyin Anka Özkan`ın Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürlüğü bahçesindeki heykelden yararlanarak tasarlandı. Portrenin sol tarafındaki alanda müziği simgeleyen notalar, enstrümanlar ile Itri`nin Mevlevi kişiliğini vurgulamak üzere ney üfleyen Mevlevi dervişe yer verildi.
Kaynaklarda 1640-1712 yılları arasında yaşadığı belirtilen ve Itri adıyla bilinen Buhurizade Mustafa Efendi, klasik Türk müziğinin kurucusu. Bestelerinde melodi zenginliği çok kuvvetli olan sanatçı, Türk müziğinin hemen her formunda eser verdi. Günümüze notalarıyla ulaşabilen eser sayısı 42 olsa da 1000`e yakın bestesi bulunduğu biliniyor.
YUNUS EMRE: SEVELİM, SEVİLELİM
-200 TL`lik banknot: Ön yüzünde Atatürk portresi, portreyi çevreleyen mavi ay yıldız motifi ve turuncu renkte sekizgen şekil bulunacak.
Arka yüzünde Yunus Emre portresi yer alacak. Portre, Ressam Elif Tekin`in çalışmasından yararlanarak tasarlandı. Portrenin solunda Yunus Emre`nin gül motifi, barışın, kardeşliğin ve tasavvufta dervişin ruhunu simgeleyen güvercin motifi, ``sevelim sevilelim`` sözü ve anıt mezarının görüntüsüne yer verildi.
1238-1324 yılları arasında yaşadığı belirtilen Yunus Emre, Anadolu`da tasavvuf akımının ve Türkçe şiirin öncülerinden. Yunus Emre, medrese eğitimi aldı, Arapça ve Farsça öğrendi, İran ve İran mitolojisiyle ilgilendi, tasavvuf tarihini inceledi.
Eserlerinde Türkçe`nin en güzel ve en güçlü özelliklerini kullanarak, tasavvuf konularını işledi, insanların din, mezhep, ırk, millet ve mevki, sınıf farkı gözetilmeksizin sevilmeyi hak ettiklerini vurguladı.
