Küresel kriz, Türkiye`de 50 ili vergisel açıdan oldukça kötü etkiledi. Ekonomik krizden sonra Kırıkkale’de 61,7 milyon lira vergi düşüşü yaşandı. Kocaeli, İstanbul, İzmir ve Bursa`nın da aralarında bulunduğu 50 ilde vergi gelirleri, geçen yılın da altına indi.
Gelir İdaresi Başkanlığı verileri üzerinde yapılan hesaplamalara göre, Ocak-Mayıs döneminde 81 ilin 31`inde vergi gelirleri 2008 yılının aynı döneminin üzerinde gerçekleşti. Bu iller arasında 5 aylık dönemde, geçen yıla göre 396 milyon 338 bin lira daha fazla verginin toplandığı Ankara da bulunuyor. Başkentte 2008 yılının ilk 5 ayında 8 milyar 377 milyon 335 bin lira olan vergi tahsilâtı, bu yıl aynı dönemde 8 milyar 773 milyon 673 bin lira oldu.
Vergi gelirlerinde 11 milyon lira artış kaydedilen Adana ile Amasya, Artvin, Diyarbakır, Giresun, Hatay, Kars, Kastamonu, Malatya, Siirt, Sinop, Tunceli, Şanlıurfa, Van, Yozgat, Karaman, Batman, Şırnak, Osmaniye ve Düzce gibi iller de, vergi gelirlerinin yükseldiği iller arasında yer aldı.
TÜRKİYE`Yİ SIRTLAYAN İLLER GERİLEDİ
Buna karşılık Ankara dışında vergi gelirlerinde Türkiye`yi sırtlayan iller ise vergi gelirleri bakımından geçen yılı arattı.
2008 yılının ilk 5 ayında 9 milyar 863,8 milyon lira verginin toplandığı Kocaeli`de bu rakam, bu yıl 8 milyar 192,2 milyon liraya düştü. Böylece bu ildeki vergi gelirinde geçen yıla göre 1 milyar 671,7 milyon liralık bir azalma meydana geldi.
Geçen yıl Hazineye 30 milyar 194,8 milyon lira vergi veren İstanbul`da da vergi hâsılatı 827,6 milyon lira düştü ve 29 milyar 367,2 milyon lira olarak gerçekleşti.
Vergi gelirlerinde 646,7 milyon liralık erozyonun yaşandığı İzmir`de de 7 milyar 158,9 milyon lira olan vergi geliri, bu yıl 6 milyar 512,2 milyon liraya indi.
Krizden en fazla etkilenen iller arasındaki Bursa`da da 1 yıl önce 1 milyar 817,9 milyon lira vergi toplanmışken, bu yıl 1 milyar 439,4 milyon lira vergi tahsilatı yapıldı. Bu şekilde Bursa`nın vergi gelirlerinde de 378,5 milyon liralık bir gerileme yaşandı.
Diğer illerden Zonguldak`ta 256,1 milyon lira, Kırıkkale`de 61,7 milyon lira, Samsun`da 66,6 milyon lira, Tekirdağ`da 48,1 milyon lira, Eskişehir`de 44,7 milyon lira, Antalya`da da 59,4 milyon lira, Muğla`da da 46,1 milyon lira vergi düşüşü oldu.
TAHSİLÂT ORANLARI
Tahakkuk eden verginin tahsil edilmesi bakımından da krizin olumsuz etkileri en fazla Zonguldak`ta yaşandı.
Bu ilde tahsilât oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 28,5 puan geriledi. 2008 yılında bu ilde tahakkuk eden her 100 liralık verginin 68,27 lirası tahsil edilirken, söz konusu rakam bu yıl 39,78 liraya geriledi.
İstanbul`da geçen yıl yüzde 80 olan tahsilât oranı, bu yıl yüzde 75,3`e, İzmir`de de 81,3 olan oran, yüzde 74,8`e indi. Vergi gelirlerindeki artışa rağmen Ankara`nın tahsilât oranında da 5,7 puanlık bir azalma meydana geldi. Ancak tahakkuk artışı, başkentin vergi gelirlerini arttırdı.
Tahsilât oranındaki düşüş Hakkâri’de 18,2 puan, Yalova`da 14,4 puan, Aksaray`da 15,4 puan, Kırıkkale`de 11,9 puan, Sakarya`da 14,4 puan, Kırklareli`nde 11 puan, Karabük`te 10,2 puan, Kilis`te 10,2 puan, Samsun`da 9,6 puan, Elazığ`da 9,1 puan, Çanakkale`de 10 puan, Aydın`da 10,2 puan, Balıkesir`de de 8 puan olarak belirlendi.
